परम्परालाईलाई नचलाउः शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी

काठमाण्डौ । नेपालभाषा मंकाः खलः काठमाण्डौले यो वर्ष नेपाल संवत् १९४० नयाँ वर्ष तथा म्हःपूजा कार्तिक १२ गते मंगलबार मनाउन आग्रह गरेको छ । नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले प्रकाशित गरेको पात्रोअनुसार परम्परामा अलमल सिर्जना भएको भन्दै नयाँ वर्षको प्रथम दिन नै म्हःपुजा गरिने खलःले जनाएको छ । यस्तै, कार्त्तिक ११ गते सोमबार औंसीको दिन लक्ष्मीपूजा तथा कार्त्तिक १३ गते बुधबार द्वितीयाको दिन भाईटीका मनाउन नेवार समूदायलाई आग्रह गरेको छ ।

सोमबार राजधानीमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीले पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिलाई तिथिको गणितमात्र नभई परम्परादेखि चल्दै आएको व्यवहारमा पनि ध्यान दिन आग्रह गरे ।

प्रा.डा. त्रिरत्न मानन्धरले तिथिमा आधारित परम्परा व्यवहारमा लागू गर्ने उपायहरु रहँदा–रहदैं पनि समितिले गर्ने बेवास्ताप्रति असन्तुष्टि जनाए । धर्मोदय सभाका अध्यक्ष यज्ञमान पतिले लक्ष्मीपुजा, म्हःपुजा र किजापुजा तीन दिन मनाउने चलन परम्परागत संस्कृति रहेको जानकारी गराए । सो अनुसार निम्न स्वरुपमा स्वन्ति पर्व मनाउनु पर्नेमा सबै एकमत रहेको छ ।

लक्ष्मीपुजा – ने.सं. ११३९ कौलगा औसी (कार्त्तिक ११ गते – सोमबार)
नेपाल संवत्/नयाँ वर्ष, म्हःपुजा – ने.सं. ११४० कछलाथ्व प्रतिपदा (कार्त्तिक १२ गते – मंगलबार)
किजापुजा/भाईटिका – ने.सं. ११४० कछलाथ्व द्वितीया (कार्त्तिक १३ गते – बुधबार)

(नेपाल पञ्चाङ्ग समितिको प्रकाशित पात्रोमा यी तिथिहरु निरन्तर छ, दोहोरिएको वा खण्डित छैन)

नेपाल संवत् सदा कछलाथ्व प्रतिपदाका दिन परिवर्तन हुने र यसै दिनमा नेवारहरुले म्हःपुजा गर्ने चलन सयौं वर्ष अघिदेखि व्यवहारमा रहेको छ । औंसिका दिन म्हःपुजा गर्नु र द्वितीयाका दिन नेपाल संवत् परिवर्तन हुने भनी दुष्प्रचार गरेर म्हःपुजा र नयाँ वर्ष अलग्ग गरि विभाजन ल्याउनु र किजापुजा प्रतिपदाका दिन गर्ने भनी विवादास्पद तिथि उल्लेख हुनु नेपालको मौलिक नेवार संस्कृति र परम्परागत मान्यताको विपरित रहेको तथ्य विज्ञ, संस्कृतिविद र सरोकारवालाहरुमा एकैमत रहेकोले परम्पराअनुरुप यस वर्षको स्वन्ति पर्वमा एकताकायम गरि हर्षोउल्लासका साथ ‘म्हःपुजा’ र ‘न्हूदँया भिंतुना’ र्‍याली मनाउन सबैमा अनुरोध गरेको छ । नेपाल सरकारले पनि सोहि अनुरुप सार्वजनिक विदा घोषणा गर्नपनि माग गरेको छ भनी नेपालभाषा मंकाः खलः का सचिव नरेशवीर शाक्यद्वारा प्रेसित प्रेस वक्तव्यमा उल्लेख छ ।

प्रेस वक्तव्यको वास्तविक प्रतिः