के यस विश्वमा साँच्चै नै प्रजातन्त्र आएको हो ? ससाना देशहरु अहिलेपनि ठूला ठूला देशको सामन्तवादी निती र चपेटामा पर्ने गरेको छ । यसैको उदहारण हो, विश्वको सर्वाधिक ठूलो लोकतान्त्रिक देश, भारत । भारतको सिमाहरु ७ वटा देशहरुसँग जोडिएको छ, अफगानीस्तान, बगंलादेश, पाकिस्तान, चीन, नेपाल, म्यानमार, भुटान र समुन्द्रसँग श्रीलंका पनि भारतको समुन्द्री तटसँग जोडिएको छ ।
भारतका अधिकांश छिमेकी देशहरु भारतको सीमा नितिसँग खुशी छैनन र हरेकसँग समस्याको गाँठो जोडिएकै छ । खुशी नहुनुको आफ्नै कारण छन्, विश्वको सर्वाधिक जोखिमपूर्ण र दीर्घकालिन सीमाना समस्या भारतवर्षबाटै टुक्रिएको पाकिस्तानसँग कश्मिर विवाद सबैभन्दा चर्चित र अन्तर्राष्ट्रियकरण हुनसकेको ठूलो विवाद हो । वास्तवमा भन्दा भारतसँग जोडिएका ७ वटै देशहरुसँग सीमाका विषयमा विवाद छ, भुटानसँग भने भारतीय सीमाप्रति त्यति विवाद सुनिन्न ।
लेखकः सुयोग ढकाल
उत्तराखण्डले ८८ किमी नेपालसँग र ३४४ किमी चीनसँगको सीमा राख्दछ । नेपाल कम्यूनीष्ट पार्टीका प्रवक्ता नारायण काजी श्रेष्ठले भने उक्त भूभाग नेपालको भएको र त्यसको बिरोधमा पार्टीले निरन्तर कदम चाल्ने र सुल्झाउन खोज्ने प्रतिवद्धता जाहेर गरेका छन् ।
अहिले भर्खरै भारतले आफ्नो राजनैतिक नक्शाको ५ औं संस्करण प्रकाशित गरेको हो, जसमा निर्लज्ज रुपमा नेपाली सीमाभित्रका रणनैतिक ठाँउहरु भारतमा गाभेरै सार्वजनिक गर्यो । नेपाली पक्षले समयअनुसार छिमेकीको नक्शाकंनमा आफ्ना भूभाग जाँच गर्नुपर्नेमा त्यसो नगरिएको हुँदा नेपाली पक्षसँग सीमा समबन्धमा भारतको राजनैतिक नक्शाको कुन संस्करणबाट नेपाली भूमि मिच्न थालिएको थियो भन्ने आँकडा छैन र तर यथार्थ त के हो भने लिपुलेक आसपासका क्षेत्रमा भारतले ५०सौं वर्षअघि सेना घुसपैठ गराएर नेपाली पक्षलाई बिस्थापित गर्दै आएको छ, त्यो सरासर दादागिरि हो ।
भारत पाकिस्तानले कश्मिरको भूगोललाई लामो समयदेखि एउटा सिमा समस्याका रुपमा अन्यौलमा राख्दै आएको थियो जुन हालै मात्र भारतले आफ्नो एउटा बेग्लै प्रान्तभित्रै , अब भारतको सिमा विवादको लामो फेरिहिस्तमा नेपालसँगको कालापानी भूभाग पनि थपिएको छ । सिमा बिवादमा भारतले नेपालसँगको सीमाको अन्य धेरै भूभाग र पिलरहरु हटाउँदै जमिन मिच्दै आएको र भारतीय सीमा सुरक्षा बलद्वारा नेपाली भूमिमा भएको ज्याजतिलाई कुनै पनि नेपाली सरकार र परराष्ट्र मामिलाले सम्वोधन गर्न नसकि निरिह बसेको भने पक्कै हो ।
काठमाण्डौस्थित भारतीय दुतावास अगाडि भएका प्रर्दशन र विरोधका कार्यक्रमहरु यस्तै घटना सार्वजनिक भएका बेला भईरहन्छन् र अहिले पनि भइरहेका छन् । देश तथा विदेशमा फेरि एकपटक ब्याकअफ ईण्डियाका ह्याशट्यागहरु आउन थालेका छन् भने भारतभित्रै पनि सीमानाको विषयमा नेपाललाई दुःख दिएको भनी भारतीय प्रधानमन्त्री र सरकारबिरोधी नारा र प्रदर्शनहरु भइरहेका छन् ।
नेपालका सर्भे डिपार्टमेन्टमा पूर्व प्रमुख बुद्धि नारायण श्रेष्ठका अनुसार सन् १९६२ को भारत-चीन यूद्ध पछि रणनैतिक स्थानका रुपमा भारतले नेपाली भूमि निर्लज्ज रुपमा कब्जा गरेको हो । नेपाली परराष्ट्र मन्त्रालयले झारो टार्न भएपनि गतिलो कारण र तयारी बिनाको प्रेस विज्ञप्ति प्रकाशीत गरेर बुधवार नै उक्त भूमि आफ्नो भएको भनी व्यक्त गरेको थियो । उता भारतीय पक्षका प्रवक्ताले विवादित जमिन भारतको भनेर दावा गरेका गरिरहेका छन्, भारतको उत्तराखण्डसँगको सीमानाभित्र रहेको नेपालको कालापानी क्षेत्रलाई भारतले आफ्नो सैनिक वेसक्याम्प नै बनाएर कब्जा गरेको जगजाहेर नै छ ।
Nepal Rejects India’s New Political Map: For Modi, as if border disputes with Pakistan and China were not enough, he has created a border dispute with Nepal now! https://t.co/TQPyXTQs6t via @kathmandupost
उत्तराखण्डले ८८ किमी नेपालसँग र ३४४ किमी चीनसँगको सीमा राख्दछ । नेपाल कम्यूनीष्ट पार्टीका प्रवक्ता नारायण काजी श्रेष्ठले भने उक्त भूभाग नेपालको भएको र त्यसको बिरोधमा पार्टीले निरन्तर कदम चाल्ने र सुल्झाउन खोज्ने प्रतिवद्धता जाहेर गरेका छन् ।
कालापानी नजिककै टि जक्शनका रुपमा रहेको लिपुलेकलाई पनि नेपाली पक्षले भारतले अतिक्रमण गरेको बताएको छ । यस रुटबाट सन् २०१५ देखि चीन र भारतले ब्यापार नाकाका रुपमा प्रयोग गरेको पाइन्छ । नेपाल र भारतको १८०० किमी सीमाना रहेको छ जसमा लाखौं नेपालीहरु बसोवास गर्दछन् । ति क्षेत्र तिलाठी होउन वा बारा, पर्सा, नवलपरासी अथवा सुदूर पश्चिमका सीमाना होउन त्यस क्षेत्रमा रहेका नेपालीहरुलाई भारतीय पक्षले ५० औं वर्षदेखि निरन्तर दुःख दिएर पीडादायी जीवन जिउन बाध्य परेका छन् ।
भारतद्वारा जारी नयाँ राजनीतिक नक्शाको गल्ती र वास्तविक नक्सा यस्तो छः
भारतले सन् १९५० को सुगौली सन्धीको बेवास्ता गरेको त स्पष्ट नै थियो । कोही पनि नेपाली भारतलाई अथवा भारतीय जनतालाई कुनैपनि किसिमले दुःख दिएको इतिहास छैन । हामी शान्तिगामी तथा छिमेकी छिमेकी मिलेर सौहार्दपूर्ण वातावरणमा बस्ने जाति हौं । हामीलाई भारतको राजनीतिक गतिविधि तथा उनीहरुको राष्ट्रियता र अखण्डतामा चाँसो छैन र भारतले पनि यही सदासयता प्रकट गरोस् भन्ने चाहना हो । जसले नेपाली तथा भारतीय जनताबिच यूगौंदेखि रहेको सौहार्दपूर्ण भाईचारामा एउटा मुस्कान भेटिन्थ्यो तर आज भोली त्यो मुस्कान मलिन हुन थालेको छ । झन भारतद्वारा हालै जारी राजनैतिक नक्शापछिको यो विवादले गर्दा सन् २०१५ को नाकाबन्दि पछि बिग्रिएको भारतसँगको नेपालीको दृष्टिकोणमा झनै मलजल गर्ने कार्य गरेको छ ।
नेपालका लागि भारतीय राजदूत नवीन श्रीवास्तव र नेपाल सरकारका माननीय गृहमन्त्री बालकृष्ण खाणले आज काभ्रेपलाञ्चोकमा राष्ट्रिय प्रहरी प्रशिक्षण प्रतिष्ठानको निर्माणका
