हवाईयात्राको सुरक्षामा सरकारको भूमिका
हवाईयात्रा जति सहज र छरितो छ, त्यतिनै जोखिमपूर्ण छ आकाशको सयर । नेपाली भौगोलिक परिवेश र मौसमको जटिलताले हवाई उडानको सुरक्षामा निकै चुनौतीहरु थपिदिने गरेको छ । ककनी आसपासमा खसेको सन् १९९२ को थाइएयरको विमान होस् या पाकिस्तान इन्टरनेशनल एयरलाइन्सको सन् १९९२ मा भटेडाँडामा खसेको जहाज होस्, आन्तरिक उडानका दर्जनौं बढि जहाज र हेलीकोप्टर दुर्घटनामा पनि नेपालले संैयौं हजारौं आशालाग्दा नागरीक र अगुवाहरु गुमाएको छ ।
ताप्लेजुङ्गको पनि यो दोश्रो हेलीकप्टर दुर्घटना हो र यसै जिल्लाको घुन्सामा सन् २००६ मा वहालवाला मन्त्री लगायत कुटनैतिक नियोगका प्रतिनिधि, अन्तरािष्ट्रय गैरसरकारी संस्थाका कर्मचारीहरु अनि हर्क गुरुगंजस्ता चिन्तन र विष्लेषण गर्न सक्ने होनहार नागरीक र वातावरणविद्ध गुमाएको हो । हिजो फेरि त्यहि जिल्लामा भएको हेलीकप्टर दुर्घटनामा अर्का वहालवाला मन्त्री रविन्द्र अधिकारी लगायत कर्मचारी, सुरक्षाकर्मी र पर्यटन उधमी, चालक अनि सुरक्षाकर्मी गुमाएको छ । गत वर्ष पनि बंगलादेशको ढाकाबाट काठमाडौं आइरहेको विमान दुर्घटना हुँदा विमानमा सवार प्राय मानिसले ज्यान गुमाएको समाचार हामीले भूलेका छैनौं ।
दिनमा कति जना मानिस हवाई विमान प्रयोग गरी यात्रा गर्दछन् होला, अनुमान गर्न सक्नुहुन्छ ?
अन्तर्राष्ट्रिय उड्डयन संघ, आइएटिएका अनुसार विश्वभर हरेक दिन एक करोड मानिस हवाइयात्रा गर्दछन् । हिजो भएकोजस्तो प्राविधिक गडबडीका कारण हुने दुर्घटना त रोक्न नसकिने वा आइपर्ने घटनामध्येको हो । जानाजान हवाई विमान निशानामा परे भने चाहिँ लाखौं मानिसले एकै पटक ज्यान गुमाउनपर्ने निश्चित जस्तै छ ।
एक करोड मानिस हवाइयात्रा गर्दाको संवेदनशीलता हामी अनुमान पनि गर्न सक्दैनौं । भविष्यमा हुनसक्ने युद्ध वा शक्तिशाली राष्ट्रबीचको खटपटमा हुन सक्ने विमान हमलाको यस्तै जोखिम हटाउनका लागि आइएटिएका कार्यकारी निर्देशक, एलेक्जेण्डर डी जुनियाकले सूचना केन्द्र स्थापित गर्ने लक्ष्य राखेका छन् । तर, विभिन्न मुलुकका सरकारहरुले यसप्रति देखाएको उदासिनताका कारण सो लक्ष्य प्राप्ति असफल भएकोप्रति भने उनी रुष्ट भएका थिए ।
च्यानल न्युज एसियासँगको अन्तर्वार्तामा केही दिन अघि मात्र उनले आइएटिएको सूचना केन्द्र बनाउने प्रयास मुलुकहरुको सरकारको बेवास्ताका कारण असफल भएको बताएका थिए । आइएटिएको सो प्रयास अनुसार जोखिमयुक्त क्षेत्र र उडान भर्न नमिल्ने क्षेत्रहरुको सूचना संकलन गर्ने सो प्रयासको लक्ष्य रहेको थियो । सरकारमा बस्ने प्रमुखहरुको सूचना संकलनका लागि चाहिने सहकार्य तथा सहायता पु¥याउन गाह्रो हुन्छ भन्ने मानसिकतामाथि उनले तीव्र आलोचना गरेका थिए ।
विश्वभर भरिने ८३ प्रतिशत उडान तथा २ सय ८० विमानस्थलको हिसाबकिताब राख्दै आएको आइएटिएले विश्वमा बढ्दै जान सक्ने राजनैतिक तनावलाई मध्यनजर गर्दै हवाइयात्रामा हुन सक्ने जोखिम कम गर्न सो प्रयासको थालनी गरेको हो । सन् २०१४ जुलाईमा युक्रेनमा उडिरहेको मलेसिया एयरलाइन्स विमानलाई रुसविरोधी समूहले निशाना बनाउँदा विमानमा सवार २ सय ९८ को मृत्यु भएको थियो । गएको डिसेम्बरमा दुई कोरियाबिच आणविक हतियारको विषयमा चर्किरहेको तनावकाबीच उत्तर कोरियाले मिसाइल परिक्षण गरेको समाचार क्याथे प्यासिफि विमानका चालक दलले सार्वजनिक गरेका थिए ।
विभिन्न मुलुकका राज्यप्रमुखहरुले सूचनाको संवेदनशीलतालाई लिएर सूचना केन्द्र स्थापनाको लागि पहल नगरेको बारे जानकार रहेका आइएटिएका निर्देशक जुनियाकले संवेदनशील सूचान प्रकाशन जरुरी नरहेको पनि बताउँदै आएका छन् । तर, सूचना आदानप्रदान अहिलेको समयमा निकै महत्वपूर्ण रहेको पनि उनले बताए ।
आइएटिएले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदन अनुसार सन् २०१६ मा ३ अर्ब ८० करोड यात्रु हवाइमार्ग हुँदै यात्रा गर्थे भने यो संख्या सन् २०३५ सम्ममा दुई गुणा बढ्ने अनुमान गरिएको छ । यसको मतलब २०३५ मा ७ अर्ब २० करोड मानिस हवाईयात्रामा निर्भर हुनेछन् ।
अरुको तुलनामा एसियामा हवाइयात्रा गर्नेहरुको संख्या तीव्र रुपमा वृद्धि भइरहेको पनि सो प्रतिवेदनमा उल्लेख रहेको छ ।
दिनमा एक करोड मानिस र टनका टन सामानहरु ओसारपसार हुने भएका कारणले पनि आवश्यक सूचना सार्वजनिक गर्न निर्देशक जुनियाकले विश्वभरका मुलुकसंग अपिल गरेका छन् । “सुरक्षा सरकारको जिम्मेवारी हो, ” उनी भन्छन् ।
सरकारी स्रोत तथा सूचनाका साथै संगै काम गर्न सकिएको खण्डमा विश्वभर हवाईयात्रा सुरक्षित बनाउन सकिनेमा उनी विश्वस्त छन् तर यसका लागि विश्वका नेताहरुमा राजनैतिक इच्छाशक्ति हुनुपर्नेमा उनको जोड छ ।
यो पनि पढ्नुहोस्
- ताप्लेजुङको यो दोश्रो हेलिकप्टर दुर्घटना
- पर्यटनमन्त्री अधिकारी चढेको हेलीकप्टर ताप्लेजुङमा दुर्घटना
- को को थिए त हेलीकप्टरमा ?
