गुठी सामन्तवादको उपज ?

गुठी सामन्तवादको उपज भनेर व्याख्या गर्नुलाइ बाैद्धिक पाखण्डपन भन्याे भने चित्त दुखाउंछन् हाेला तर हुनचाहिं त्यहिं नै हाे । तर इतिहासले त त्यस्ताे भन्दाे रहेन छ । गुठी त सामुहिकताकाे जिउंदाे उदाहरण हाे भन्ने कुरा कम्यून प्रणाालीका पक्षपाेषकहरूले अलि छिटाे बुझ्नु पर्ने हाे जस्ताे लाग्छ । तल दिइएकाे इतिहासका पानाहरूले गुठी प्रणाली कति पुरानाे हाे मात्र बताउंदैन । बरू संसारमा बिरलै पाइने शासकीय प्रणाली जुन लिखित इतिहास मात्र हेर्ने हाे भने पनि १ हजार ५ सय ५५ बर्ष देखि चलिआएको प्रजातान्त्रिक प्रणाली हाे, याे बिश्व ज्ञानभण्डारकाे लागि नेपालकाे अनुपम उपहार हाे भनेर बुझाउंदछ।

तल नेपालकाे इतिहांसकाे, खासगरी लिखित इतिहासकाे शुरूवातका ३ वटा शिलापत्रकाे अंशहरू छन् । यी सबै सामग्री स्व. धनबज्र बज्राचार्यकाे लिच्छिविकालीन अभिलेखहरू भन्ने पुस्तकबाट साभार गरिएकाे हाे ।

१, नेपालकाे सम्भवतः सबैभन्दा पुरानाे शिलापत्र जुन चावहिलमा पाइएकाे थियाे । मिति मेटीएकाे यस शिलापत्रलाइ नेपाली इतिहासका मुर्धन्य हस्ती स्व. धनबज्र बज्राचार्य मानदेव भन्दा पहिलेकाे भन्नुहुन्छ । यसमा गुठीकाे व्यवस्था गरीएकाेछ ।

२, मानदेवकाे इ.सं. ४६४काे चांगुनारायणाकाे शिलापत्र जुन नेपालकाे लिखित इतिहासकाे मिति सहितकाे पहिलाे अभिलेख हाे । यसमा पनि खाेपृङग्राम अर्थात भक्तपुरमा गुठीकाे आयस्थाको लागि ५४ मानिका २० मानिका….. काे खेत व्यवस्था गरेकाे पाइन्छ ।

३, गुठी व्यवस्था बुझाउने सबैभन्दा बिस्तृत शिलापत्र लेलेकाे इ सं.६०४काे अंशुवर्माकाे शिलापत्र हाे जसमा बस्ती व्यवस्थापनका कार्यहरू जस्तै सडक बत्ती, पिउने पानी, हिति, बाटाघाटा आदिको व्यवस्थापन सामुहिकरूपमा गुठीबाट गरिन्थ्याे । फुर्सद भए अल्छी नमानी पढ्नुहाेला ।

संसारमा कुन शासन प्रणााली governance system छ जुन २००० बर्ष देखि राजा, राज्य, बंश, र शासन पद्धत्ती फेरिंदा पनि निरन्तर चलेकाे छ? आज त्यस्ताे दिगाे व्यवस्था सुदृढ पार्नु त कता हाे कता केहि राजनितिक अनाडीहरूकाे लहडमा ढाल्न खाेजिंदैछ ।
PR Joshi