‘दूध मांगोगे तो खीर देंगे कश्मीर मांगोगे तो चीर देंगे’ भारतिय सिनेस्टार सनी देवलले उनको एउटा चलचित्र ‘माँ तूझे सलाम’मा बोलेको यो डाइलग जम्मू कश्मिरबाट भारतीय संविधानको धारा ३७० हटाउँदा सान्दर्भिक देखियो भनेर भारतीय मेडियाले खुब जोडबलले समाचार फूके र योसंगै भारतीयबिच उनको यो चर्चित डाइलग राष्ट्रिय डाइलग भईदियो । आफनो जमिनको एक टुक्राका लागि उफ्रिएको त्यो भारतीय समाज र आफ्नो विभिन्न टुक्राहरुका लागि निःशब्द बनेका हाम्रो लागि हाम्रो देशको सीमाना भित्रको १ फिट जमिन पनि उत्तिकै प्यारो छ र हामी उत्तिकै संवेदनशिल छौं जति पर्दामा सनी देवलको डाइलगका क्रममा आक्रामकता प्रस्तुत गरेका छन् । त्यस्तो आक्रामकता हामी आफ्नै छिमेकीलाई देखाउन सक्दैनौ तर स्मरण होस् कैंयन दिन पानी समेत नपिएर ‘मित्रो’लाई कब्जा गर्ने ब्रिटेनलाई परास्त गरेको नेपाली हामी नै हौं ।

हामीलाई हरेक सम्बोधनमा बडो आत्मियताका साथ ‘मित्रो’ भनेर सम्बोधन गर्ने हामी छिमेकी देश भारतका सर्वाधिक लोकप्रिय नरेन्द्र दामोदरदास मोदीजी र नेपालीबिच नाकाबन्दि अघि बडो रोचक सम्बन्ध थियो र त्यो सम्बन्धमा उनको छवी नेपाली युवाहरुबिच कुनै स्टार अथवा प्रिय पात्रभन्दा कम थिएन । भले हाम्रा नेता सादगीमा जनतासँग भेटघाटका लागि सार्वजनिक बाटोमा निस्किदैनन र जनता पनि हाम्रा नेतालाई देखेर ‘वाव’ वा भेटीहालौं, हात मिलाइहालौं भन्ने कुनै कारण राख्दैनन । तर, मोदीको पहिलो कार्यकालको पहिलो विदेश यात्रामा हाम्रा नेपालीले उनलाई स्पर्श गर्न र हात मिलाउन भीडभाडका साथ लागेकै हुन । नेपालीबिच भारतले कमाएको त्यो छवी अत्यन्त दोस्ताना थियो, वरिज्नल थियो ।

त्यो सुमधूर सम्बन्धको २ वर्षमैं यो मूलुकमा नाकाबन्दी लादियो र पटक पटक नाकाबन्दीको दागलाई नाकाबन्दी नभनेरै सफा पार्ने सुखद प्रयास पनि ‘मित्रो’ले गरेनन । तर दुई देशका जनताबिच भने कहिल्यै मन मैलिएन । नाकाबन्दिको परिधिमैं नेपाली जनताले आफूलाई हुर्काउन सिके, विना अवरोध अघि बढिरहे । भारतले नेपाललाई हेर्ने भारतको आँखामा दृष्टिदोष छ अथवा के हो नाकाबन्दिको बाहेक पटक पटक कैयन नेपाली भूमीभित्र अनाधिकृत प्रवेश गरी नेपालीलाई दुःख दिएको तथा देशका २३ स्थानका सीमानाभित्रका कैयन ठाउँमा कब्जा जमाएको छ भने कैयन स्थानका सीमा स्तम्भहरुनै सारीएका छन् या त उखेलेर गायब बनाइएका छन् । भारत ब्रिटिश साम्राज्यबाट स्वतन्त्र भएबाटै नेपाली भूमी नेपाली भूगोललाई थिच्ने, मिच्ने इतिहास छ । कुन कुन हुन् त ति नेपाली सीमाका भूभी जहाँ भारतले आफ्नो गलत छिमेकीको अनुहार देखाएको छ? सूची हेर्नुहोस्ः प्रस्तुत सूची भारतले मिचेका नेपाली भूभागहरुको सूची हो, यी भू-भागहरुलाई जिल्ला अनुसार राखिएको छ । विगतको ५० औं वर्षदेखि भारतले नेपालका सीमानामा पर्ने माथी उल्लेखित जिल्लाहरुका उपरोक्त ठाँउहरु मिचेको हो, यसकाविरुद्ध सक्दो आवाज उठाऔं, यही समय हो भारतसँग ‘मित्रो’बाट मित्रवत् ब्यवहार खोज्ने, ‘मित्रो’को अर्थ खोज्ने अनि आफ्नो मिचिएको भूमी खोज्ने ।

त्यस्तै सोमबार बसेको प्रतिनिधिसभाको राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिको बैठकले सीमा विवादबारे विभिन्न ७ (सात) बुँदे निर्देशन सरकारलाई दिएको छ । यस्तो छ राज्य व्यवस्था समितिले सरकारलाई दिएका ति ७ (सात) निर्देशनका बुँदाहरुः

१) सरकारलाई धन्यवाद
२) सीमाना विवादको स्थायी समाधान गर्न तत्काल पहलकदमी लिनु
३) लिम्पियाधुरा समेटिएको नक्सा सार्वजनिक गर्नु
४) सीमामा सुरक्षा बलको स्थायी व्यवस्था तथा निरन्तर नियमन
५) संयुक्त राष्ट्रसंघको बडापत्र र पञ्चशीलको सिद्धान्तप्रति प्रतिबद्धता जनाएका दुवै देशहरु नेपाल र भारतले ती “सिद्धान्तहरूको अक्षरस: पालन गर्न प्रतिबद्ध रहनु पर्ने”
६)  दार्चुलाको खलङ्गाबाट टिङ्कर भञ्ज्याङसम्मको पक्की बाटो (सडक) निर्माणका लागि छिटो भन्दा छिटो बजेट विनियोजन गरि द्रुत गतिमा काम सम्पन्न गर्नुपर्ने
७) नेपाल-भारत प्रबुद्ध समूहले तयार पारेको प्रतिवेदन सम्बन्धित पक्षलाई तत्काल बुझाउनु पर्ने र उक्त प्रतिवेदनलाई “आम जनसमुदायबीच सार्वजनिक गरी कार्यान्वयन गर्न” पनि निर्देशन दिएको छ ।

—
लाइभमाण्डु